اگر دکتر برای شما تست اکو قلب تجویز کرده است، نیازی نیست نگران باشید. اکو قلب یک نوع تست بسیار ساده و بی‌خطر و بدون درد برای قلب است که از طریق امواج سونوگرافی انجام می‌شود. تست اکو قلب در مواردی که پزشک مورد مشکوکی در قلب مشاهده کرده باشد، انجام می‌شود تا مشخص شود آیا واقعا مشکلی وجود دارد یا نه. این تست برای زنان باردار نیز انجام می‌شود تا از رشد و سلامت قلب جنین اطمینان حاصل شود و هیچ‌گونه ضرری برای جنین ندارد. این تست گاهی قبل و بعد از ورزش نیز انجام می‌شود تا شرایط قلب تحت فشار سنجیده شود.
اکو قلب چیست؟
اکوکاردیوگرافی یا اکو، اسکنی است که برای مشاهده قلب و رگ‌های خونی مجاورش کاربرد دارد. اکوی قلب نوعی اسکن سونوگرافی است، یعنی از یک پروب کوچک برای ارسال امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می‌شود. وقتی این امواج به بخش‌های مختلف بدن برخورد می‌کنند و برمی‌گردند، پژواک‌هایی را ایجاد می‌کنند. پروب این پژواک‌ها را حین انجام تصویربرداری می‌گیرد، جمع می‌کند و به تصویر متحرکی روی صفحه نمایشگر تبدیل می‌کند.
متخصص قلب (کاردیولوژیست) یا هر پزشک دیگری مانند پزشک عمومی که احتمال بدهد دچار ناراحتی قلبی هستید، دستور اکوکاردیوگرافی می‌دهد. اکو قلب معمولاً در بیمارستان یا کلینیک توسط متخصص قلب یا تکنسین آموزش‌دیده سونوگرافی انجام می‌شود.
اکوکاردیوگرام و الکتروکاردیوگرام (نوار قلب یا ECG) علی‌رغم تشابه اسمی با هم تفاوت دارند. نوار قلب برای بررسی ضربان و فعالیت الکتریکی قلب کاربرد دارد.
اکو قلب چه زمانی انجام می‌شود؟
ما اکو قلب را معمولاً در موارد زیر توصیه می‌کنیم:
- مشکلات قلبی مشکوک: اگر بیمار علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا خستگی غیرمعمول دارد، اکو می‌تواند به تشخیص مشکلات ساختاری یا عملکردی قلب کمک کند.
- پیگیری بیماری‌های قلبی: در بیمارانی که سابقه بیماری قلبی دارند، اکو برای ارزیابی پیشرفت بیماری یا تأثیر درمان‌های انجام شده ضروری است.
- ارزیابی عملکرد قلب: در مواردی که نیاز به بررسی عملکرد بطن‌ها یا دریچه‌های قلب وجود دارد، اکو می‌تواند اطلاعات دقیقی ارائه دهد.
- تشخیص نارسایی قلبی: اگر نارسایی قلبی در بیمار مشکوک باشد، اکو می‌تواند به تعیین علت و شدت آن کمک کند.
- بررسی عوارض بیماری‌های دیگر: در بیمارانی که بیماری‌های دیگر مانند دیابت یا فشار خون بالا دارند، اکو می‌تواند برای ارزیابی تأثیر این بیماری‌ها بر قلب مفید باشد.
چرا اکو قلب انجام می‌شود و چه چیزی مشخص می‌شود؟
اکوکاردیوگرافی برای بررسی مشکلات قلبی انجام می‌شود. تست اکو قلب نشان می‌دهد که خون چگونه درون حفره‌ها و دریچه‌های قلب در جریان است. چنانچه بیمار تنگی نفس داشته باشد و در قفسه سینه‌اش احساس درد کند، متخصص قلب دستور انجام اکو را می‌دهد.
اکو قلب برای تشخیص ناراحتی‌های قلبی زیر کاربرد دارد:
- آسیب ناشی از حمله قلبی: در حالتی که خونرسانی به قلب ناگهان متوقف شده است.
- نارسایی قلبی: قلب نمی‌تواند خون کافی را با فشار مناسب در تمام بدن پمپاژ کند.
- بیماری قلبی مادرزادی: نقص‌های مادرزادی که عملکرد عادی قلب را مختل می‌کنند.
- مشکلات دریچه‌های قلب: مشکلاتی که بر دریچه‌های کنترل‌کننده جریان خون داخلی قلب اثر می‌گذارند.
- کاردیومیوپاتی: دیواره‌های قلب، ضخیم یا بزرگ می‌شوند.
- اندوکاردیت: عفونت در لایه پوششی قلب که به دریچه‌های قلب آسیب می‌زند.
همچنین پزشکان با توجه به نتیجه اکو قلب درباره بهترین روش درمان برای عارضه‌های فوق تصمیم می‌گیرند.
انواع اکو قلب
اکو قلب انواع مختلفی دارد. نوع اکویی که انجام می‌شود، به اطلاعات مورد نیاز پزشک بستگی دارد.
اکو قلب از روی سینه یا اکو قلب معمولی
در تست اکو قلب از روی سینه (TTE) از امواج اولتراسوند (امواج صوتی) برای تهیه تصاویری از قلب استفاده می‌شود. اکو قلب معمولی چگونگی عملکرد قلب را نشان می‌دهد و برای تعیین کردن دلایل بروز علائم قلبی کاربرد دارد. اکو قلب معمولی غیرتهاجمی یا کم‌تهاجمی است و بیماران بلافاصله پس از اکو قلب می‌توانند کارهای روزمره‌شان را دنبال کنند.
اکو قلب از روی سینه اکوی استاندارد است که با اصطلاح سونوگرافی قلب نیز شناخته می‌شود. اکو قلب از روی سینه، روشی غیرتهاجمی برای بررسی جریان خون در قلب و دریچه‌های قلبی است. این روش، تصاویری از قلب را از بیرون بدن تولید می‌کند. ممکن است ماده حاجب رنگی (کنتراست) به طور درون‌وریدی از طریق سرم تزریق شود. تزریق ماده حاجب باعث می‌شود که ساختارهای قلب بهتر در عکس‌ها دیده شوند.
چه زمانی پزشک دستور اکو قلب معمولی می‌دهد؟
اکو قلب از روی سینه کاربردهای بسیاری برای پزشکان دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ارزیابی سلامت قلب قبل یا بعد از تشخیص و درمان
- تشخیص علت علائم خاص
- غربالگری و تشخیص بیماری‌های احتمالی
اکو قلب از روی سینه سلامت قلب را به روش‌های زیر ارزیابی می‌کند:
- بررسی دریچه‌های قلب
- بررسی عملکرد قلب در پمپاژ خون
- اندازه‌گیری فشار خون و سرعت جریان خون در قلب
- اندازه‌گیری شکل و اندازه حفره‌های قلب
اکو قلب از راه مری
اگر اکو معمولی و استاندارد جزئیات کافی را در اختیار پزشک نگذارد، پزشک اکو قلب از راه مری (TEE) را توصیه می‌کند. اکو قلب از راه مری تصویر دقیق‌تری را از قلب و شریان اصلی بدن، یعنی آئورت در اختیار می‌گذارد.
پزشک ترانسدیوسر (مبدل) کوچکی را از راه لوله‌ای باریک و بلند به نام آندوسکوپ با دقت وارد دهان و سپس مری می‌کند. ترانسدیوسر دستگاهی است که امواج صوتی تولید می‌کند. امواج صوتی به بخش‌های مختلف قلب برخورد می‌کند و برمی‌گردد، در نتیجه اکوها یا پژواک‌هایی تولید می‌شوند. سپس ترانسدیوسر این پژواک‌ها را به رایانه می‌فرستد تا تصویرهایی از قلب تولید شود. این تصویرها ساختار و عملکرد قلب را با جزئیات دقیق نشان می‌دهند. چنانچه بیمار در دستگاه گوارش فوقانی خونریزی داشته باشد یا پارگی یا توموری در مری وجود داشته باشد، اکو قلب از راه مری نباید انجام شود.
چه زمانی پزشک دستور اکو قلب از راه مری را می‌دهد؟
اکو قلب از راه مری به دلایل بسیاری انجام می‌شود که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چنانچه اکو قلب معمولی (TTE) انجام شده باشد، اما پزشک به تصاویر دقیق‌تر یا بهتری از قلب نیاز داشته باشد. در این صورت اکو قلب از راه مری پس از اکو معمولی برای تشخیص یا مدیریت بیماری قلبی مفید خواهد بود.
- اگر بیمار به عارضه کشنده‌ای مبتلا باشد که پزشک لازم بداند آن را فوراً به دقت و از نزدیک بررسی کند، اکو قلب از راه مری در شرایط اورژانسی و برای مراقبت فوری مفید است.
- چنانچه پزشک لازم بداند لخته‌های خون قلب را از عملی مانند کاردیوورژن بررسی کند.
- چنانچه جراحی یا عملی بر روی بیمار انجام شده باشد. اکو قلب از راه مری در تأیید موفقیت‌آمیز بودن جراحی به پزشک کمک می‌کند. به علاوه، اکو قلب از راه مری تصویرهای هم‌زمان را در عمل‌هایی که با استفاده از کاتتر انجام می‌شوند، در اختیار می‌گذارد.
اکو قلب جنین
این نوع اکو قلب در دوران بارداری برای بررسی قلب جنین انجام می‌شود. اکو قلب جنین آزمایشی غیرتهاجمی است که از طریق حرکت دادن پروب سونوگرافی روی شکم مادر انجام می‌شود. به این ترتیب، پزشک می‌تواند قلب جنین متولد نشده را بدون انجام جراحی یا عکس‌برداری رادیوگرافی مشاهده کند.
اکو قلب جنین معمولاً در سه‌ماهه دوم، بین هفته‌های هجدهم تا بیست و چهارم انجام می‌شود. تمام بانوان باردار به اکو قلب جنین نیاز ندارند. سونوگرافی معمولی در اکثر موارد شکل‌گیری و رشد هر چهار حفره قلب جنین را نشان می‌دهد.
چه زمانی پزشک دستور اکو قلب جنین را می‌دهد؟
اگر آزمایش‌های قبلی، نتایج قطعی را در اختیار نگذارد یا ضربان قلب جنین غیرعادی تشخیص داده شود، پزشک دستور می‌دهد اکو قلب جنین انجام شود.
انجام اکو قلب جنین در شرایط زیر نیز ضرورت می‌یابد:
- اگر نوزاد متولد نشده در معرض خطر ناهنجاری قلبی یا اختلال دیگری باشد.
- چنانچه سابقه ابتلا به بیماری قلبی در خانواده وجود داشته باشد.
- مادر قبلاً نوزاد مبتلا به ناراحتی قلبی به دنیا آورده باشد یا فرزندش به بیماری قلبی مبتلا باشد.
- اگر مادر مواد مخدر یا مشروبات الکلی در دوران بارداری مصرف کرده باشد.
- چنانچه مادر داروهای خاصی مصرف کرده یا با داروهایی، مانند داروهای صرع یا داروهای تجویزی آکنه تماس پیدا کرده باشد که قابلیت ایجاد نقص‌های قلبی را داشته باشند.
- اگر مادر به بیماری‌های دیگری مانند سرخجه، دیابت نوع ۱، لوپوس یا فنیل‌کتونوری مبتلا باشد.
برخی پزشکان اکو قلب جنین را انجام می‌دهند، اما این تست معمولاً توسط تکنیسین باتجربه سونوگرافی یا اولتراسونوگرافر انجام می‌شود. متخصص قلب اطفال باید نتایج را بررسی کند.
تست اکو ورزش
اکوکاردیوگرافی استرس ورزشی نوعی سونوگرافی قلب است که قبل و بعد از ورزش انجام می‌شود. تصاویر متحرکی که در تست ورزش تولید می‌شود، نشان می‌دهد قلب تحت استرس یا فشار تا چه حد خوب عمل می‌کند. پزشکان از تست اکو ورزش برای تشخیص یا پایش بیماری‌های قلبی و مطمئن شدن از انجام درمان مناسب استفاده می‌کنند.
چه زمانی پزشک دستور اکو استرس یا ورزش می‌دهد؟
پزشکان اکو استرس ورزش را عموماً برای تشخیص بیماری شریان قلب توصیه می‌کنند. این بیماری پیامد انسداد رگ‌هایی خونی است که خون را به عضله قلب می‌رسانند.
اکو استرس برای تشخیص و پایش وضعیت بیماری‌های دیگری از قبیل عارضه‌های زیر نیز مفید است:
- کاردیومیوپاتی
- بیماری مادرزادی قلب
- نارسایی قلب
- بیماری دریچه قلب
- فشار خون ریوی
چگونه برای اکوی قلب آماده شویم؟
پزشک دستورهای خاصی را برای آمادگی قبل از اکو قلب می‌دهد. موادی مانند کافئین، دارو، غذا و نیکوتین باعث ایجاد اختلال در تست اکو قلب می‌شوند. به طور کلی باید توصیه‌های زیر را قبل از اکو قلب رعایت کنید:
- از ۲۴ ساعت قبل از تست اکو قلب کافئین مصرف نکنید.
- دستورهای پزشک را درباره مصرف دارو در روز اکو رعایت کنید. مصرف هیچ دارویی را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید.
- از چند ساعت قبل از تست اکو ناشتا باشید و هیچ چیزی نخورید و ننوشید.
- روز تست اکو قلب سیگار نکشید و دخانیات مصرف نکنید.
- کفش و لباس راحت بپوشید.
آمادگی‌های خاص قبل از انواع اکو قلب را در ادامه برایتان توضیح می‌دهیم.
آماده شدن برای اکو قلب از روی سینه
اکو قلب معمولی به آمادگی خاصی نیاز ندارد. خوردن، نوشیدن و مصرف دارو قبل از تست مجاز است.
آماده شدن برای اکو قلب از راه مری
پرونده پزشکی‌تان را در اختیار پزشک بگذارید. ابتلا به بعضی بیماری‌ها باعث می‌شود انجام دادن اکو از راه مری بیش از حد خطرناک شود. ابتلا به بیماری‌های زیر را به پزشک معالجتان اطلاع بدهید:
- سرطان مری
- گاستریت
- رفلاکس مزمن اسید معده (GERD)
- فتق هیاتال
- دریافت دارو به روش درون‌وریدی
- مشکلات بلع
- آپنه یا وقفۀ تنفسی در خواب
- سرطان معده
همچنین اگر برای مشکلات زیر دارو مصرف می‌کنید، پزشک معالجتان را از این موضوع آگاه کنید:
- اختلالات خواب
- اضطراب
- درد
پزشک دستورهای کاملی را درباره روش آماده شدن برای اکو قلب از راه مری در اختیارتان می‌گذارد. این توصیه‌ها را حتماً به دقت رعایت کنید و اگر مسئله‌ای برایتان مبهم بود، سؤال کنید. این دستورها برایتان مشخص می‌کنند که:
- چه زمانی خوردن و نوشیدن را متوقف کنید. معمولاً از حداقل شش ساعت قبل از تست باید ناشتا باشید.
- چه زمانی داروهای معمولتان را مصرف کنید.
- چه زمانی نوشیدن مشروبات الکلی را متوقف کنید. ممکن است لازم باشد نوشیدن الکل را از چند روز قبل از اکو قطع کنید .
- چه موارد دیگری را باید رعایت کنید یا از چه چیزهایی قبل از اکوی قلب از راه مری باید پرهیز کنید.
آماده شدن برای اکو قلب جنین
اکو قلب جنین به ناشتایی نیاز ندارد. همچنین لازم نیست مثانه‌تان قبل از این اکو پر باشد. هیچ لوسیون، کرم یا پودری را در روز اکو قلب جنین به شکمتان نزنید.
آماده شدن برای اکو قلب ورزش
به‌جز آب از ۴ ساعت قبل از اکو قلب ورزش هیچ چیز دیگری نخورید. از ۲۴ ساعت قبل از تست ورزش نباید خوراکی‌های کافئین‌دار، مانند کولا، کافئین، قهوه، چای یا دارو، مصرف کنید. روز تست سیگار نکشید؛ چون کافئین و نیکوتین بر نتایج اکو قلب ورزش اثر می‌گذارند.
ممکن است پزشک از شما بخواهد که بعضی داروهای قلب خاص را در روز تست مصرف نکنید. اگر یکی از داروهای زیر را مصرف می‌کنید، از پزشک معالجتان درباره مصرفشان در روز تست سؤال کنید:
- بتابلاکرهایی مانند آتنولول، کارودیلول، متوپرولول و پروپرانولول
- ایزوسورباید دی‌نیترات
- ایزوسورباید مونونیترات
- نیتروگلیسیرین
اکو قلب چگونه انجام می‌شود؟
روش انجام اکو قلب به نوع تستی بستگی دارد که پزشک معالجتان درخواست کرده است. اکو قلب معمولاً از طریق کشیدن ترانسدیوسر روی قفسه سینه برای ثبت پژواک‌های اولتراسوند انجام می‌شود. روش انجام انواع اکو قلب را در ادامه مرحله به مرحله برایتان توضیح می‌دهیم.
اکو قلب معمولی چگونه انجام می‌شود؟
اکو قلب از روی سینه تقریباً یک ساعت طول می‌کشد. متخصص سونوگرافی یا پزشک اقدامات زیر را انجام می‌دهد:
- از شما می‌خواهد که روی تخت معاینه دراز بکشید.
- چسب‌های کوچکی به نام الکترود را به بخش‌های مختلف قفسه سینه متصل می‌کند تا ریتم و ضربان قلب را ثبت کند.
- ژل مخصوصی را روی پوست می‌ریزد که این ژل به انتقال صوت کمک می‌کند.
- ترنسدیوسر (پروب سونوگرافی) را روی پوست فشار می‌دهد و آن را حرکت می‌دهد. ترنسدیوسر شبیه میکروفون است. ترنسدیوسر امواج صوتی را ارسال و پژواک‌ها را جمع می‌کند.
- از شما می‌خواهد که بی‌حرکت بمانید، موقعیتتان را تغییر بدهید یا به روش‌های خاصی نفس بکشید تا عکس‌های مختلف و بهتری بگیرد.
اکو قلب از راه مری چگونه انجام می‌شود؟
اکو قلب از راه مری طی مراحل زیر انجام می‌شود:
- گان بیمارستان را می‌پوشید.
- متخصص الکترودها (چسب‌های کوچک) را به قفسه سینه‌تان متصل می‌کند. الکترودها بررسی فعالیت الکتریکی قلب را حین اکو ممکن می‌سازند.
- متخصص کاف فشار خون را به بازویتان می‌بندد و پالس اکسیمتر را روی انگشتتان می‌گذارد که میزان اکسیژن را اندازه‌گیری می‌کند.
- برای بی‌حس شدن گلو باید محلولی را غرغره کنید. همچنین متخصص دارویی را برای بی‌حسی موضعی به گلویتان اسپری می‌کند. بی‌حسی موضعی از احساس درد حین اکو قلب از راه مری جلوگیری می‌کند.
- داروی آرام‌بخش را از طریق سرم دریافت می‌کنید تا در طول اکو آرام بمانید.
- ممکن است لوله‌ای به نام کانولای بینی برای تأمین اکسیژن در بینی‌تان گذاشته شود.
- به پهلوی چپ روی تخت معاینه دراز می‌کشید.
- پزشک آندوسکوپ را به آرامی وارد دهانتان می‌کند. آندوسکوپ لوله بلند، باریک و منعطفی است که ترنسدیوسر در سر آن قرار دارد. پزشک این لوله را از گلو و مری عبور می‌دهد. ماده روان‌کننده به لوله زده می‌شود تا راحت‌تر درون گلو و مری حرکت کند. پزشک از شما می‌خواهد که عمل بلع را در نقطه‌های خاصی انجام بدهید تا ترنسدیوسر در موقعیت مناسب قرار بگیرد.
- پزشک تصاویر لازم را ثبت می‌کند. هیچ دردی حین اکو نخواهید داشت، اما وقتی پزشک ترنسدیوسر را در موقعیت‌های مختلف حرکت می‌دهد، ممکن است کمی فشار را در قفسه سینه حس کنید. این بخش از اکو تقریباً ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد.
- پزشک لوله را از گلویتان خارج می‌کند و مدتی فشار خون، نبض و میزان اکسیژن را تحت‌نظر می‌گیرد.
- پزشک زمان ترخیصتان را مشخص می‌کند.
اکو قلب جنین چگونه انجام می‌شود؟
اکو قلب جنین، عملی ایمن و غیرتهاجمی است که برای بررسی مشکلات قلبی احتمالی جنین در مراحل اولیه کاربرد دارد.
اکو قلب جنین طی مراحل زیر انجام می‌شود:
- روی تخت معاینه دراز می‌کشید. برای این که دستگاه سونوگرافی تصاویر بهتری ثبت کند، ژل روی شکمتان زده می‌شود.
- تکنسین سونوگرافی از دستگاهی دستی به نام ترنسدیوسر برای گرفتن تصویرهایی از قلب جنین استفاده می‌کند. اکو قلب جنین اصلاً دردناک نیست و می‌توانید تصویرها را روی صفحه نمایشگر ببینید.
- تکنیسین ساختار، عملکرد و جریان خون قلب را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که هیچ مشکلی وجود ندارد.
- اکو قلب جنین در کل معمولاً حدود ۳۰ دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد. مدت زمان اکو به وضوح تصاویر بستگی دارد.
اکو قلب با تست استرس ورزش چگونه انجام می‌شود؟
اکو تست استرس ورزش طی مراحل زیر انجام می‌شود:
- تکنیسین الکترودها (چسب‌های صاف و کوچک) را به قفس سینه‌تان متصل می‌کند. این الکترودها به دستگاه نوار قلبی متصل هستند که ضربان قلبتان را ثبت می‌کند. همچنین کاف فشار خون برای اندازه‌گیری فشار خون در طول تست به بازویتان متصل می‌شود.
- متخصص سونوگرافی گرفتن نوار قلب و اکوی اولیه را در حال استراحت انجام می‌دهد. برای اکو قلب باید به پهلوی چپ دراز بکشید. متخصص پروب سونوگرافی را در موقعیت‌های مختلف روی قفس سینه نگه می‌دارد تا تصاویر لازم را ثبت کند.
- سپس روی تردمیل یا دوچرخه ثابت ورزش می‌کنید؛ حرکت ابتدا آهسته است و به تدریج شدیدتر می‌شود. تا زمان بازتولید علائم یا رسیدن ضربان قلب به اندازه هدف باید به ورزش کردن ادامه بدهید؛ این مدت به سن و میزان تناسب اندام و آمادگی جسمانی‌تان بستگی دارد. زمان ورزش واقعی حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه است.
- بروز هر گونه علائم غیرعادی، به‌ویژه درد، فشار یا ناراحتی در قفسه سینه، بازو یا فک را به پزشک معالجتان اطلاع بدهید. علائم دیگری که گزارش دادنشان لازم است، شامل تنگی نفس و سرگیجه می‌شود.
- پس از رسیدن به ضربان قلب هدف، از تردمیل پایین می‌آیید و دوباره روی تخت معاینه دراز می‌کشید تا اکو تکرار شود. اگر روی دوچرخه ثابت باشید، متخصص سونوگرافی اکو را هنگام پدال زدنتان انجام می‌دهد.
- افزایش ضربان قلب و سرعت تنفس حین ورزش عادی است. همچنین ممکن است هنگام پایین آمدن از تردمیل یا دوچرخه احساس سرگیجه و بی‌ثباتی داشته باشید.
- این تست حدود یک ساعت زمان می‌برد.
آیا اکو قلب خطر یا عوارضی دارد؟
اکو قلب استاندارد عملی ساده، بدون درد و ایمن است. اکو قلب معمولی هیچ‌گونه عوارض جانبی ندارد، ژل روان‌کننده باعث می‌شود احساس سرما کنید. همچنین ممکن است وقتی الکترودها را در پایان اکو از روی پوستتان جدا می‌کنند، ناراحتی خفیفی را حس کنید.
در اکوی قلب برخلاف تست‌ها و اسکن‌های دیگری مانند رادیوگرافی و سی تی اسکن از اشعه استفاده نمی‌شود. بااین‌حال، گونه‌های کمتر متداول اکوی قلب با خطرهایی همراه هستند.
ممکن است اکو قلب از راه مری برایتان ناراحت‌کننده باشد و گلویتان تا چند ساعت پس از اکو دردناک باشد. اگر داروی آرام‌بخش دریافت کرده باشید، تا ۲۴ ساعت پس از تست به دلیل احساس خواب‌آلودگی نمی‌توانید رانندگی کنید. همچنین احتمال اندکی وجود دارد که پروب به گلویتان آسیب بزند.
در طول تست اکو ورزش، ممکن است دچار حالت تهوع و سرگیجه شوید و کمی در قفسه سینه‌تان احساس درد کنید. همچنین احتمال اندکی وجود دارد که تست ورزش باعث ضربان قلب غیرعادی یا حمله قلبی شود. البته پزشک وضعیتتان را در طول تست به دقت تحت نظر دارد و اگر نشانه‌های بروز مشکل را مشاهده کند، تست را متوقف می‌کند.
افراد مبتلا به بیماری‌های خاص یا بیمارانی که داروهای معینی را مصرف می‌کنند، نمی‌توانند ماده حاجب را در اکوی همراه با تزریق ماده حاجب دریافت کنند. تزریق ماده حاجب ممکن است باعث بروز عوارض جانبی مانند سردرد شود، البته این عوارض معمولاً خفیف است. همچنین واکنش آلرژیک جدی در موارد نادر بروز می‌یابد.
جواب اکو قلب چه چیزهایی را نشان می‌دهد؟
اطلاعات حاصل از اکوی قلب موارد زیر را نشان می‌دهد:
- تغییر اندازه قلب: ضعیف شدن یا آسیب دیدن دریچه‌های قلب، فشار خون بالا یا بیماری‌های دیگر موجب ضخیم شدن دیواره‌های قلب یا بزرگ شدن حفره‌های قلب می‌شوند.
- قدرت پمپاژ: اکو قلب نشان می‌دهد که در هر بار تپش قلب چه میزان خون از حفره قلب پر شده به بیرون پمپاژ می‌شود که به این میزان کسر جهشی می‌گویند. همچنین اکو قلب میزان خونی را که قلب در یک دقیقه پمپاژ می‌کند، نشان می‌دهد. به این میزان، برون‌ده قلب گفته می‌شود. اگر قلب خون کافی برای تأمین نیازهای بدن را پمپاژ نکند، علائم نارسایی قلبی بروز می‌یابد.
- آسیب دیدن عضله قلب: اکو قلب نشان می‌دهد که دیواره قلب چگونه در پمپاژ خون به قلب کمک می‌کند. ناحیه‌هایی از دیواره قلب که حرکت ضعیفی دارند، احتمالاً آسیب دیده‌اند. چنین آسیبی می‌تواند پیامد کمبود اکسیژن یا سکته قلبی باشد.
- اختلال‌های دریچه‌های قلب: اکو قلب نشان می‌دهد که دریچه‌های قلب چگونه باز و بسته می‌شوند. اکو قلب غالباً برای بررسی نشتی دریچه‌های قلب انجام می‌شود. اکو قلب به تشخیص اختلال‌های دریچه‌های قلب مانند تنگی دریچه قلب و نارسایی دریچه قلب کمک می‌کند.
- ناراحتی‌های قلبی مادرزادی یا نقص‌های قلبی مادرزادی: اکو قلب ساختار قلب و دریچه‌های قلب را نشان می‌دهد. همچنین اکو قلب برای بررسی تغییرات ایجادشده در اتصالات بین قلب و رگ‌های خونی مهم کاربرد دارد.
اکو قلب سالم و نرمال
- دیواره‌های قلب: ضخامت طبیعی دارند و حرکت هماهنگ و منظم دیواره‌ها در یک سیکل قلبی دیده می‌شود.
- حفره‌های قلب: اندازه حفره‌های دهلیزی و بطنی در محدوده طبیعی است و هیچ گشادی یا کوکی یرطبیعی وجود ندارد.
- دریچه‌های قلب: عملکرد صحیح دارند، ریه‌ها به درستی باز و بسته می‌شوند و هیچ نشتی (رگوریتاسیون) یا تنگی (استنوز) مشاهده نمی‌شود.
- جریان خون: الگوی جریان خون از ریق دریچه‌ها طبیعی است وبازگشت جریان وجود ندارد.
- پریکارد: هیچ تجمع مایعی در اطراف قلب دیده نمی‌شود.
اکو قلب ناسالم یا غیرنرمال
- اختلال در حرکت دیواره‌ها: کاهش حرکت (هیپوکینزی)، عدم حرکت (اکینزی) یا حرکت متضاد (دیسکینزی) در بخش‌هایی از دیواره قلب که ممکن است نشانه‌ای از سکته قلبی یا ایسکمی باشد.
- ضخامت یرطبیعی دیواره‌ها: ضخیم شدن (هیپرتروفی) دیواره‌های بطنی که می‌تواند ناشی از فشارخون بالا یا کاردیومیوپاتی باشد.
- اختلالات دریه‌ای: نشتی دریچه‌ها (مانند رگوریتاسیون میترال یا ورتیک)، تنگی دریه‌ها (استنوز)، یا پرولاپس دریچه میترال.
- گشادشدگی حفره‌ها: بزرگ شدن بطنی یا دهلیزی که ممکن است به دلیل نارسایی قلبی یا کاردیومیوپاتی باشد.
- توده‌ها یا تومورها: وجود لخته خون (ترومبوس) در حفره‌های قلب یا تومورهایی مانند میکزوم دهلیزی.
- مایع در پریکارد: تجمع مایع در اطراف قلب و می‌تواند نشانه‌ای از التهاب یا عفونت باشد.
- نقایص مادرزادی: وجود سوراخ بین دیواره‌های قلب (مانند نقص دیواره بین‌بطنی یا بین‌دهلیزی)، تترالوی فالوت و سایر نقایص قلبی مادرزادی
هزینه اکو قلب
هزینه و قیمت اکو قلب عمدتاً به نوع اکوی شما، کلینیک یا بیمارستانی که قصد انجام آن را آنجا دارید و تجربه پزشک بستگی دارد و می‌تواند متغیر باشد. بااین‌حال، به این دلیل که اکو قلب جنبه درمانی دارد اکثر بیمه‌ها آن را تحت پوشش قرار داده و بخشی از هزینه آن را متقبل می‌شوند.
سخن پایانی
اکو قلب ابزار ارزشمندی برای ارزیابی سلامت قلب است که ناهنجاری‌های ساختاری و ناراحتی‌های قلبی احتمالی را مشخص می‌کند. اکو قلب عملی غیرتهاجمی و بدون درد است که در آن از اشعه استفاده نمی‌شود. انواع مختلف اکو، مانند اکو از روی سینه، اکو از راه مری، اکو قلب جنین و اکو با تست استرس ورزشی، با توجه به اطلاعات خاص مورد نیاز انجام می‌شود. اکو قلب در تشخیص بیماری‌هایی مانند نارسایی قلبی، نقص‌های مادرزادی قلب، اختلال‌های دریچه‌ها و کاردیومیوپاتی به پزشکان کمک می‌کند. اکو قلب به دلیل ارائه اطلاعات حیاتی درباره عملکرد قلب نقش بسیار مهمی در تعیین درمان مناسب و مطمئن شدن از سلامتی و رفاه بیماران دارد.
پرسش‌های پرتکرار
آیا اکو قلب درد دارد؟
اکو قلب معمولی عملی ساده، بدون درد و ایمن است. اکو عوارض جانبی ندارد، فقط ممکن است در اثر تماس با ژل روان‌کننده کمی سرما حس کنید. جدا کردن الکترودها از پوست در پایان اکو هم کمی ناراحت‌کننده است.
آیا اکو قلب در بارداری برای جنین ضرر دارد؟
اکو قلب جنین عملی ایمن است که خطر مهم شناخته شدهای برای مادر یا جنین در حال رشد ندارد.
اکو قلب زنان چگونه انجام می‌شود؟
انجام اکو قلب در زنان تفاوت زیادی با مردان ندارد. همانند مردان، یک ژل روان‌کننده روی قفسه سینه یا پروب اعمال می‌شود و سپس پروب روی قفسه سینه حرکت داده می‌شود. تنها تفاوت در حرکت دادن پروب روی سینه‌ها است، سینه‌های بزرگتر گاهی اوقات می‌توانند زمان انجام اکو و گرفتن تصاویر واضح را طولانی‌تر کنند. با این حال، ممکن است تفاوت‌هایی در نتایج به دلیل تفاوت‌های فیزیولوژیکی بین قلب زنان و مردان مشاهده شود. مثلا ابعاد قلب و ضخامت دیواره‌های قلب در مردان معمولاً بیشتر از زنان است و نرخ ضربان قلب در زنان معمولاً بالاتر از مردان است که می‌تواند بر تفسیر نتایج اکو تأثیر بگذارد.
آیا اکو قلب برای جنین لازم است؟
اکو قلب جنین برای تمام بانوان باردار لازم نیست و در صورتی که پزشک لازم بداند، انجام می‌شود. آزمایش‌های سونوگرافی دوران بارداری، پیش از تولد انجام می‌شوند تا اطلاعات لازم درباره شکل‌گیری و رشد هر چهار حفره قلب جنین به دست بیاید. اکثر نوزادان متولد نشده به آزمایش دیگری نیاز ندارند.
بهترین زمان برای اکو قلب جنین چه موقع است؟
حالت ایده‌آل این است که اکو قلب جنین بین هفته‌های هجدهم تا بیست و چهارم بارداری (تقریباً در اواسط بارداری) انجام شود. البته اکو قلب جنین را در هر زمانی پس از اواسط بارداری هم می‌توان انجام داد. کوچک بودن اندازه جنین قبل از هفته هجدهم باعث می‌شود که عکس گرفتن از قلب سخت‌تر شود.
اکو قلب چقدر طول می‌کشد؟
اکو قلب توسط تکنسین قلب باتجربه انجام می‌شود و معمولاً ۳۰ تا ۴۵ دقیقه زمان می‌برد. بیمار روی تخت معاینه دراز می‌کشد و متخصص پروب سونوگرافی را روی قفسه سینه‌اش حرکت می‌دهد و عکس‌های دوبعدی می‌گیرد.
فرق اکو قلب با نوار قلب چیست؟
اگرچه اکو و نوار قلب، هر دو برای پایش قلب انجام می‌شوند اما این دو با هم متفاوت‌اند. نوار قلب ناهنجاری‌های مربوط به تکانه‌های الکتریکی قلب را با استفاده از الکترودها بررسی می‌کند ولی اکو قلب بی‌نظمی‌ها و ناهنجاری‌ها در ساختار قلب را با استفاده از سونوگرافی و امواج مافوق‌صوت نشان می‌دهد.
فرق اکو قلب با اسکن قلب چیست؟
در اسکن هسته‌ای قلب از ایزوتوپ‌های رادیواکتیو و دوربین گاما برای عکس گرفتن از قلب استفاده می‌شود. اسکن قلب به پزشک نشان می‌دهد که قلب در حالت استراحت و تحت فشار چگونه خون را پمپاژ می‌کند و خون چگونه در قلب جریان دارد. اما اکو در واقع سونوگرافی قلب است.
فرق اکو قلب با تست ورزش چیست؟
معمولاً چیزی که به آن تست ورزش گفته می‌شود گرفتن نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام در حین فعالیت ورزشی است. تفاوت تست ورزش با اکو قلب در این است که اکو قلب معمولاً در حوالت خوابیده و بی‌تحرکی انجام می‌شود. اگرچه نوعی از اکو قلب قبل و بعد از فعالیت ورزشی انجام می‌شود.
اکو قلب رنگی چیست؟
اکوکاردیوگرافی رنگی با تزریق ماده حاجب تکنیکی برای افزایش وضوح اکو و ارزیابی هم‌زمان جریان خون داخل قلب است. ماده حاجب سرم نمکی باعث ایجاد کنتراست در سمت راست قلب می‌شود و تشخیص شنت‌های راست به چپ را ممکن می‌سازد.
اکو قلب هسته‌ای چیست؟
کاردیولوژی هسته‌ای نوعی تکنیک تصویربرداری تخصصی برای ارزیابی ساختار و عملکرد قلب، به‌ویژه جریان خون در عضله قلب است. در کاردیولوژی هسته‌ای از مقدار کمی مواد رادیواکتیو، موسوم به ردیاب‌های رادیواکتیو یا مواد دارویی رادیواکتیو برای تهیه تصویرهایی از قلب استفاده می‌شود.
چه مواردی را باید قبل از اکو قلب رعایت کنم؟
از چهار ساعت قبل از اکو قلب هیچ چیزی به‌جز آب نخورید ـ ناشتایی برای اکوی معمولی یا در حال استراحت لازم نیست. اگر سیگاری هستید، روز اکو قلب سیگار نکشید. درباره مصرف داروهای صبحگاهی با پزشک مشورت کنید.
اکو قلب سه‌بعدی چیست؟
تکنیک سه بعدی، تصویرهایی سه بعدی را از ساختارهای قلب به دست می‌دهد؛ عمق این تصویرها بیشتر از اکوی دوبعدی است. البته اکو سه بعدی فناوری نسبتاً جدیدی است و در ایران چندان از آن استفاده نمی‌شود. فقط چند بیمارستان و کلینیک به تجهیزات و دستگاه لازم برای انجام اکو قلب سه‌بعدی مجهز هستند.
