قلب عضله‌ای حیاتی در بدن انسان است که در قفسه سینه قرار دارد و و وظیفه اصلی آن پمپاژ خون به تمامی اعضا و بازگشت آن به قلب است. در این رفت و برگشت، خون حاوی اکسیژن از طریق رگ‌ها و سرخرگ‌ها به تمام بدن منتقل میشود و سپس خون بدون اکسیژن به شش‌ها باز می‌گردد و اکسیژن به خون افزوده میشود. نحوه انقباض و انبساط قلب توسط سیستم عصبی تنظیم میشود تا خون به صورت منظم و مداوم در بدن جریان داشته باشد. عملکرد قلب در سلامتی و نحوه زندگی بسیار حیاتی است و باید به طور پیوسته برای حفظ سلامت آن تلاش کرد.
عکس قلب انسان
چند عجایب جالب درباره قلب انسان
- اندازه قلب به طور متوسط به اندازه دست مشت شده است.
- قلب حتی زمانی که از بدن جدا شده باشد، می‌تواند تا مدتی به تپیدن ادامه دهد.
- اولین جراحی قلب باز توسط دانیل هیل ویلیامز در ایالات متحده و در سال ۱۸۹۳ انجام شد.
- اولین ضربان‌ساز یا باتری قلب قابل کاشت در سال ۱۹۵۸ مورد استفاده قرار گرفت. آرن لارسون که این ضربان ساز را دریافت کرد، بیشتر از خود پزشکی که ضربان‌ساز را در بدنش قرار داد، عمر کرد.
- اولین مورد شناخته شده عارضه‌های قلبی در بقایای یک مومیایی ۳۵۰۰ ساله مصری شناسایی شد.
- گونه‌ای حشره‌خوار کوچک، که از دسته پستانداران محسوب میشود، سریع‌ترین ضربان قلب را با ۱۲۰۰ ضربه در دقیقه دارد.
- نهنگ‌ها بزرگ‌ترین قلب را در بین پستانداران دارند.
- وزن قلب انسان حدوداٌ ۴۵۰ گرم است. با این حال، قلب مردان، به طور متوسط، ۲۹ گرم سنگین‌تر از قلب زنان است.
- قلب زنان کمی سریع‌تر از قلب مردان می‌تپد.
- صدای تپش قلب، ناشی از باز و بسته شدن دریچه‌های قلب است.
- طول سیستم رگ‌های قلبی عروقی در بیرون از بدن انسان، به بیش از ۹۶۰۰۰ کیلومتر گسترش می‌یابد.
- سرخرگ‌ها خون اکسیژن‌دار را از قلب خارج می‌کنند و به اندام‌ها می‌رسانند و سیاهرگ‌ها خون بدون اکسیژن را به قلب برمی‌گردانند.
- خونی که در سمت چپ قلب وجود دارد، اکسیژن بیشتری دارد و رنگ روشن‌تری دارد. این خون از طریق سرخرگ بزرگ آئورت به تمام بدن فرستاده میشود تا نیاز سلول‌ها را به مواد مغذی و اکسیژن تأمین کند. در سمت راست قلب، خون دارای کربن دی اکسید جریان دارد که کمی رنگ تیره‌تری دارد.
- رگ‌هایی که به بافت قلب خون‌رسانی می‌کنند، عروق کرونر نامیده میشوند.
آیا می‌دانستید که؟
- اگر گوش خود را به سمت چپ قفسه سینه شخصی بچسبانید یا گوشی پزشکی را روی قفسه سینه خود یا شخصی دیگر قرار دهید، صدای ضربان قلب را میشنوید. هر ضربان دو صدا تولید می‌کند. صدای اول، قوی و طولانی‌تر است و به بسته شدن دریچه‌های دولختی و سه‌لختی هنگام شروع انقباض بطن‌ها مربوط است. صدای دوم واضح و کوتاه‌تر است و مربوط به بسته شدن دریچه‌های ابتدای سرخرگ‌ها است که با شروع استراحت بطن قلب شنیده میشود.
قلب انسان در کجای بدن است و چه وظیفه‌ای دارد؟
قلب یکی از مهم‌ترین اعضای بدن انسان و ماهیچه‌ای قدرتمند است که مهم‌ترین وظیفه آن پمپاژ خون از طریق شبکه‌ای از رگ‌ها به سرتاسر بدن است. این عضله مهم در مرکز قفسه سینه، بین ریه‌ها و کمی متمایل به سمت چپ بدن قرار دارد. از آن‌جایی که قلب بیشتر در سمت چپ قفسه سینه قرار می‌گیرد، ریه چپ کمی کوچک‌تر است تا فضای کافی برای قلب وجود داشته باشد.
قلب و عروق خونی با هم سیستم قلبی عروقی بدن را تشکیل می‌دهند که قلب، ارگان اصلی و حیاتی آن است. اجزای این سیستم، با همکاری یکدیگر خون را به طور هماهنگ در بدن پخش می‌کنند. قلب ما به طور متوسط ۷۲ بار در دقیقه، یعنی بیش از ۱۰۰۰۰۰ بار در روز می‌تپد. در هر دقیقه، با انتقال اکسیژن به سلول‌های بدن، مواد حیاتی در خون ما به گردش در می‌آیند. این رفت و برگشت، بدین صورت است که خونِ بدون اکسیژن از تمام قسمت‌های بدن جمع‌آوری شده و سپس، برای تحویل دی‌اکسیدکربن از کل بدن به شُش‌ها منتقل میشود. در ریه‌ها، اکسیژن از هوای تنفس‌شده به خون افزوده میشود. پس از آن، خون حاوی اکسیژن به قلب باز می‌گردد تا در تمام اعضای بدن پمپاژ شود.
سؤالات کتاب علوم هفتم دربارۀ قلب انسان
- کدام تلمبه می‌تواند سالانه حدود ۲ میلیون لیتر مایع را جابه‌جا کند؛ در حالی که کمتر از۳۰۰ گرم وزن دارد؟
قلب ما این کار را انجام می‌دهد. قلب با ضربان خود، خون را با فشار به درون رگ‌ها و اندام‌ها می‌فرستد و چون رگ‌ها به هم مرتبط‌اند، خون دوباره به قلب برمی‌گردد و این کار، پیوسته تکرار میشود.
- قلب چند حفره دارد؟
قلب، تلمبه‌ای ماهیچه‌ای و توخالی است و چهار حفره دارد، دو حفره در بالا و دو حفره در پایین. حفره‌های بالایی و پایینی با کمک دریچه‌هایی با هم ارتباط دارند.
قلب انسان چه شکلی است؟
قلب انسان یک عضو عضلانی است که تقریباً به اندازه یک مشت دست است و از دیواره‌ای از عضلات، چهار دریچه، دو بطن، دو دهلیز و شبکه‌ای از رگ‌ها تشکیل شده است.
همچنین کل قلب توسط یک کیسه دو لایه به نام پریکارد احاطه شده است. درون این کیسه مایعی وجود دارد که از قلب در برابر سایر اندام‌ها محافظت می‌کند.
تشریح قلب انسان
عضلات قلب
دیوارۀ قلب از ماهیچه‌هایی تشکیل شده است که با انقباض و انبساط، خون را به سراسر بدن ارسال می‌کند. علاوه بر دیواره، لایه‌ای از بافت عضلانی به نام سپتوم نیز دیواره‌های قلب را به دو طرف چپ و راست تقسیم می‌کند.
دیواره قلب سه لایه دارد:
- اندوکارد (Endocardium): لایه داخلی
- میوکارد (Myocardium): لایه میانی و بافت اصلی عضله قلب
- پریکارد یا اپی کاردیوم (Epicardium): لایه بیرونی محافظ
در کتاب زیست دهم، به این سه لایه به ترتیب، درون‌شامه، ماهیچه قلب و برون‌شامه میگویند. این لایه روی خود برمی‌گردد و پیراشامه را به وجود می‌آورد.
بافت اصلی عضله قلب یا میوکارد، مسئول انقباض و انبساط قلب برای پمپاژ خون است و به صورت یک لایه در دیواره قلب وجود دارد. میوکارد از طریق پمپاژ خون، اکسیژن و مواد غذایی را به سایر اندام‌ها و بافت‌های بدن می‌رساند. انقباض قوی آن باعث ایجاد فشار در دیواره‌های عروق خونی میشود و خون را به سایر اندام‌ها منتقل می‌کند. سلامت میوکارد اهمیت بسیار زیادی در حفظ سلامتی بدن دارد. برای مثال، این عضله نقش مهمی در حفظ فشار خون نرمال دارد.
عضله قلب دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که برای پمپاژ خون ضروری هستند:
- انقباض قوی: عضله قلبی دارای قدرت انقباض بسیار بالا است تا بتواند خون را با فشار کافی به سراسر بدن پمپاژ کند.
- انقباض همزمان: در طول فرآیند انقباض قلب، تمامی بخش‌های عضله قلبی به طور همزمان و هماهنگ منقبض میشوند. این ویژگی باعث میشود که خون به سمت جلو و به سایر بخش‌های قلب جابه‌جا شود.
- استقامت: عضله قلبی باید به طور مداوم و بدون استراحت برای تأمین اکسیژن قلب کار کند. بنابراین، دارای استقامت بالاست و مقاومت بالایی در برابر خستگی و کمبود اکسیژن دارد.
- سیستم رسانه‌ای خاص: سیستم رسانه‌ای قلب یا به اصطلاح علمی هیس-پورکنژ (Purkinje fibers)، به عنوان مسیری برای انتشار سیگنال‌های الکتریکی در دیواره‌های قلب و هماهنگ کردن انقباضات قلبی عمل می‌کند. این سیستم از دهلیزها به بطن‌ها منتقل میشود و توسط این انتقال، انقباضات قلبی به صورت هماهنگ و با ترتیبی صحیح رخ می‌دهد.
توضیحات کتاب علوم هفتم دربارۀ قلب انسان
بخش عمده قلب از نوعی بافت ماهیچه‌ای تشکیل شده است که به آن ماهیچه قلبی میگویند. درون حفره‌های قلب را بافت پوششی می‌پوشاند که در تشکیل دریچه‌های قلبی نیز شرکت می‌کنند. وجود بافت پیوندی در اطراف قلب نیز به حفاظت از آن کمک می‌کند. وقتی بافت ماهیچه‌ای قلب منقبض میشود، نیرویی ایجاد می‌کند که به خون فشار می‌آورد و آن را به درون سرخرگ‌ها می‌راند.
دریچه‌های قلب
چهار دریچه جریان خون را در قلب تنظیم می‌کنند:
- دریچه سه‌لتی: جریان خون بین دهلیز راست و بطن راست را تنظیم می‌کند.
- دریچه ریوی: جریان خون را از بطن راست به شریان‌های ریوی کنترل می‌کند، شریان‌هایی که خون را برای دریافت اکسیژن به ریه‌ها می‌رسانند.
- دریچه میترال: مسیری است که خون حاوی اکسیژن از ریه‌ها، از دهلیز چپ به بطن چپ منتقل میشود.
- دریچه آئورت: راه را برای خون حاوی اکسیژن از بطن چپ به آئورت، بزرگ‌ترین شریان بدن باز می‌کند.
بطن‌های قلب
قلب به چهار حفره تقسیم میشود. دو حفره در سمت راست (دهلیز راست و بطن راست) و دو حفره در سمت چپ (دهلیز چپ و بطن چپ). دهلیزها، حفره‌های فوقانی و بطن‌ها حفره‌های پایینی هستند. حفره‌های قلب توخالی هستند که با تار‌های عضلانی پوشیده شده‌اند.
نحوۀ چرخش خون در بطن راست و چپ
در زیر بطن‌های راست و چپ قلب را به همراه وظایف آن‌ها توضیح داده‌ایم:
- بطن راست: بطن راست خون فاقد اکسیژن را از دهلیز راست دریافت می‌کند و آن را از طریق شریان‌های ریوی به ریه‌ها پمپاژ می‌کند. بدین صورت که:
- خون از دهلیز راست از دریچه سه‌لتی عبور می‌کند و به بطن راست می‌رسد.
- بطن راست خون فاقد اکسیژن را از طریق دریچه ریوی به شریان‌های ریوی پمپاژ می‌کند.
- در ریه‌ها، خون اکسیژن مورد نیاز برای تغذیه بقیه بدن را دریافت می‌کند (خون حاوی اکسیژن میشود).
- خون حاوی اکسیژن از طریق وریدهای ریوی به دهلیز چپ می‌رود.
- بطن چپ: بطن چپ خون حاوی اکسیژن را از دهلیز چپ دریافت می‌کند و آن را از طریق دریچه آئورت به بقیه بدن پمپاژ می‌کند. بطن چپ کمی بزرگ‌تر از بطن راست و قوی‌ترین محفظۀ قلب است که انقباضات آن باعث ایجاد فشار خون میشود.
دهلیزهای قلب
- دهلیز راست: دهلیز راست با گرفتن تمام خون بدون اکسیژن از بدن شروع به فعالیت می‌کند. خون از طریق دو سیاهرگ وارد میشود. دهلیز راست این خون را دریافت و آن را به بطن راست پمپاژ می‌کند.
- دهلیز چپ: دهلیز چپ خون حاوی اکسیژن را از ریه‌ها از طریق سیاهرگ‌های ریوی دریافت کرده و آن را از طریق دریچه میترال به بطن چپ پمپاژ می‌کند.
رگ‌های قلب
قلب، خون را از طریق سه نوع رگ خونی اصلی پمپاژ می‌کند:
- سرخرگ‌ها (شریان): سرخرگ‌ها خون حاوی اکسیژن را از قلب به سراسر بدن منتقل می‌کنند. آن‌ها با آئورت شروع شده و با چندین انشعاب و انتقال خون به اندام‌های دورتر از قلب، کوچک و کوچک‌تر میشوند.
- سیاهرگ‌ها (ورید): سیاهرگ‌ها خون فاقد اکسیژن را از بدن به قلب برمی‌گردانند تا سپس به ریه‌ها پمپاژ شود و فرآیند اکسیژن‌زایی خون بار دیگر انجام گیرد. سیاهرگ‌ها با نزدیک شدن به قلب بزرگ و بزرگ‌تر میشوند.
- مویرگ‌ها: مویرگ‌ها، رگ‌های خونی کوچکی هستند که سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها را به هم متصل می‌کنند و بدن از طریق آن‌ها خون حاوی اکسیژن را با خون فاقد اکسیژن مبادله می‌کند. دیواره‌های نازک آن‌ها به اکسیژن، مواد مغذی و مواد زائد مانند دی‌اکسید کربن اجازه می‌دهد تا به سلول‌های اندام‌ها وارد و از آن‌ها خارج شوند.
سرخرگهای کرونر: قلب برای عملکرد صحیح به اکسیژن و مواد مغذی نیاز دارد، اما از طریق خونی که در خود پمپاژ می‌کند تغذیه نمی‌شود. در عوض، خون حاوی اکسیژن را از طریق سرخرگهای کرونر که شبکه‌ای از سرخرگ‌ها در امتداد سطح قلب هستند، دریافت می‌کند. در بیماری عروق کرونر، پلاک‌های چربی در سرخرگهای کرونر ایجاد میشود و از دریافت خون حاوی اکسیژن مورد نیاز قلب جلوگیری می‌کند.
قلب انسان چگونه خون را پمپاژ می‌کند؟
قلب انسان دارای یک سیستم هدایت الکتریکی است که به پمپاژ قلب کمک می‌کند که به نوبه خود باعث گردش خون در بدن میشود. به طور کلی، سیستم عروقی گردش خون را در بدن ایجاد می‌کنند. خون به عنوان حامل اکسیژن، مواد غذایی و مواد زائد، از طریق شریان‌ها به سراسر بدن منتقل میشود. شریان‌ها به انشعبات کوچک‌تری به نام عروق کاپیلاری تقسیم میشوند که در اینجا اکسیژن و مواد غذایی به بافت‌ها منتقل و دی‌اکسید کربن و مواد زائد را جمع‌آوری می‌کنند. سپس، خون به وسیله عروق وریدی به قلب باز می‌گردد و با پمپاژ دوباره به ریه‌ها منتقل میشود تا اکسیژن بگیرد و دی‌اکسید کربن را تخلیه کند.
سیستم الکتریکی قلب
سیستم الکتریکی یا شبکۀ هادی قلب شامل دو گره و یک شبکه تخصصی از بسته‌ها (مجوعه تارها) و فیبرهای الکتریکی است و شامل گره سینوسی، گره تقویت‌کننده دهلیزی و سیستم هیس-پورکنژ میشود.
گره سینوسی دهلیزی (SA) دستۀ کوچکی از سلول‌های واقع در دهلیز راست هستند و به عنوان ضربان‌ساز طبیعی قلب شناخته میشوند. گره سینوسی سیگنال‌هایی را می‌فرستند که باعث ضربان قلب میشود و سرعت و ریتم ضربان قلب را تنظیم می‌کند.
ضربان قلب به تعداد انقباضات قلب در یک دقیقه اشاره دارد که آن را با واحد ضربان در دقیقه (BPM) اندازه‌گیری می‌کنند. ضربان قلب به صورت منظم در شرایط طبیعی حفظ میشود، اما می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند فعالیت بدنی، استرس یا برخی اختلالات بهم بریزد.
انقباض و انبساط قلب
توضیحات کتاب علوم هفتم دربارۀ پمپاژ قلب
قلب در هر ضربان، یک بار خون را با فشار به درون سرخرگ‌ها می‌فرستد. خون متناسب با کار قلب بر دیواره سرخرگ‌ها فشار می‌آورد که در نتیجه آن قطر سرخرگ به‌طور متناوب کم و زیاد میشود. تنگ و گشاد شدن سرخرگ‌ها به صورت موجی در طول سرخرگ به حرکت در می‌آید. این وضعیت به صورت نبض در نقاطی از بدن احساس میشود که با استفاده از آن می‌توانیم تعداد نبض را اندازه‌گیری کنیم.
در هر ضربان، قلب دو مرحله را می‌گذراند:
- دیاستول (مرحله آرامش)
- سیستول (مرحله انقباض)
در مرحله دیاستول، قلب به طور طبیعی و آرام در حال استراحت است و خون از طریق وریدها وارد دهلیزها و بطن‌ها میشود. در این مرحله، دهلیزها و بطن‌ها باز میشوند و خون به داخل آن‌ها جریان پیدا می‌کند. بعد از مرحله دیاستول، سیگنال الکتریکی از گره سینوسی به دهلیزها منتقل میشود.
گره دهلیزی بطنی (AV) دسته‌ای از سلول‌ها هستند که در مرکز قلب، بین دهلیزها و بطن‌ها قرار دارند. گره دهلیزی سیگنال‌های الکتریکی را از حفره‌های فوقانی قلب به حفره‌های تحتانی آن منتقل می‌کنند. این سیگنال باعث انقباض دهلیزها شده و خون به بطن‌ها منتقل میشود.
سپس، سیگنال الکتریکی با استفاده از سیستم هیس-پورکنژ به عضلات قلب انتقال می‌یابد که باعث انقباض بطن‌ها و پمپاژ خون به سایر اعضا و بافت‌های بدن می‌گردد. این فرآیند انقباض و انبساط متوالی بین دهلیزها و بطن‌ها، به ترتیب و سرعت مشخصی اتفاق می‌افتد. این موضوع باعث پمپاژ مداوم خون در سراسر بدن میشود. در واقع، انقباضات منظم و هماهنگی اجزای قلب انسان با عملکرد الکتریکی آن تنظیم می‌گردد.
توضیحات کتاب زیست پایه دهم دربارۀ ضربان قلب
قلب تقریباً در هر ثانیه، یک ضربان دارد و ممکن است در یک فرد با عمر متوسط در طول عمر، نزدیک به سه میلیارد بار منقبض شود، بدون اینکه مانند ماهیچه‌های اسکلتی بتواند استراحتی پیوسته داشته باشد. استراحت (دیاستول) و انقباض (سیستول) قلب را، که به طور متناوب انجام میشود، چرخه یا دوره قلبی میگویند. در هر چرخه، قلب با خون سیاهرگ‌ها پُر و سپس منقبض میشود و خون را به سراسر بدن می‌فرستد. در هر چرخه، این مراحل دیده میشود.
چرا گاهی عملکرد قلب دچار مشکل میشود؟
عملکرد قلب ممکن است به دلایل مختلفی دچار مشکل شود. در زیر به تعدادی از اصلی‌ترین علل بروز مشکلات قلبی می‌پردازیم:
- بیماریهای قلبی عروقی: شامل انسداد عروق قلبی، درد قفسه سینه، سکته قلبی و بیماریهای قلبی عروقی دیگر میشود. این بیماری‌ها بر اثر تشکیل پلاک در دیواره‌های عروق قلبی و کاهش جریان خون به قلب، نارسایی قلبی را ایجاد می‌کنند.
- نارسایی قلبی: در این حالت، قلب نمی‌تواند به میزان کافی خون را به اعضا و بافت‌های بدن پمپاژ کند. دلیل آن می‌تواند آسیب به عضله قلبی و ضعف آن، عوارض بعد از سکته قلبی یا برخی بیماریهای دیگر باشد.
- آریتمی‌ها: آریتمی‌ها به اختلالات الکتریکی قلبی اشاره دارند که باعث تغییر در ضربان قلب میشوند. ممکن است ضربان قلب بسیار بالا (تاکی‌کاردی)، بسیار کُند (برادی‌کاردی) یا نامنظم (فیبریلاسیون آریتمی) باشد. این وضعیت‌ها می‌توانند خطرناک بوده و به عارضه‌های جدی مانند سکته قلبی یا تپش قلب نامنظم منجر شوند.
- عوامل خارجی: برخی عوامل خارجی می‌توانند عملکرد قلب را تحت تأثیر قرار داده و مشکلاتی را به وجود آورند. مصرف مواد مخدر، مسمومیت با مواد شیمیایی، عوامل استرس‌زا، مصرف بیش از حد سیگار، عدم فعالیت بدنی مناسب و تغذیه نامناسب از جمله این عوامل هستند.
- بیماریهای مزمن: بیماریهای مزمن مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماریهای تیروئید، بیماریهای ریوی و بیماریهای کلیوی می‌توانند تأثیر قابل توجهی در عملکرد قلب داشته باشند و مشکلات قلبی را ایجاد کنند.
از طرف دیگر، عوامل ژنتیکی، سن افراد، سابقه بیماریهای قلبی در خانواده، عوامل زیست‌محیطی مانند آلودگی هوا و رژیم غذایی ناسالم نیز می‌توانند در بروز مشکلات قلبی نقش داشته باشند.
سکته قلبی
سکته قلبی یا به اصطلاح علمی آن، آنفارکتوس میوکارد (Myocardial Infarction)، معمولاً به دلیل انسداد عروق قلبی است که منجر به توقف جریان خون به بخشی از عضله قلبی میشود. انسداد عروق ممکن است به دلیل تشکیل پلاک‌ها (ترکیبی از چربی‌ها، کلسترول، کلسیم و سایر مواد غیرقابل حل در آب) در دیواره‌های عروق قلبی یا پارگی مویرگ‌ها و تشکیل لخته خون در عروق باشد. در نتیجه، بخشی از عضله قلبی به علت کمبود اکسیژن و مواد غذاییِ مورد نیاز، آسیب می‌بیند. در برخی موارد اگر درمان به موقع انجام نگیرد، ممکن است باعث مرگ عضله قلبی شود.
علائم سکته قلبی شامل درد شدید در قفسه سینه (معمولاً در مرکز قفسه سینه و پشت ستون فقرات)، تنگی نفس، تعریق، تهوع و استفراغ، سرگیجه و ضعف عمومی است. در صورت بروز این علائم، لازم است فوراً به مرکز درمانی مراجعه شود.
ایست قلبی
ایست قلبی (Cardiac Arrest) به معنای توقف ناگهانی عملکرد قلب است. در این وضعیت، قلب دیگر نمی‌تواند به طور مؤثر خون را پمپاژ کند و عملکرد تمامی اعضا و بافت‌های بدن تحت تأثیر قرار می‌گیرد. ایست قلبی معمولاً ناشی از اختلالات الکتریکی در قلب است که منجر به ضربان قلب نامنظم میشود.
در صورت ایست قلبی، شخص بلافاصله نیاز به احیای قلبی (CPR) و استفاده از دستگاه ایمپلانت‌شوکر (دفیبریلاتور) دارد. در صورتی که درمان مناسب به موقع انجام شود، احتمال بازگشت عملکرد قلب به حالت طبیعی افزایش می‌یابد.
چه چیزهایی برای قلب مضر است؟
می‌دانیم که حفظ سلامت قلب بسیار اهمیت دارد. زیرا عملکرد آن بر تمام بدن و سایر اندام‌ها تأثیرگذار است. در زیر به برخی از مواردی که برای سلامت قلب مضر هستند اشاره شده است:
- مصرف سیگار: سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی بروز بیماریهای قلبی است. مواد شیمیایی موجود در دود سیگار باعث تنگی عروق قلبی، افزایش فشار خون، تشکیل پلاک و افزایش خطر سکته قلبی میشود.
- تغذیه نامناسب: مصرف اغذیه ناسالم و چرب می‌تواند باعث افزایش سطح کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسریدها در خون شود. این مواد به تشکیل پلاک‌ها در عروق کرونر و افزایش خطر سکته قلبی منجر میشوند. مصرف بیش از حد نمک نیز افزایش فشار خون را به همراه دارد.
- فعالیت فیزیکی کم: عدم فعالیت فیزیکی و نداشتن فعالیت جسمانی کافی می‌تواند عواملی باشند که خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را افزایش می‌دهند. فعالیت بدنی منظم و مناسب می‌تواند مؤثر‌ترین عاملی باشد که به قلب کمک می‌کند و خطر بروز بیماریهای قلبی را کاهش می‌دهد.
- چاقی: چاقی و اضافه وزن می‌توانند باعث افزایش فشار خون، سطح کلسترول بد و قند خون شوند. این عوامل می‌توانند خطر بروز بیماریهای قلبی را افزایش دهند.
- استرس: استرس روزمره و فشارهای روانی نیز می‌توانند بر سلامت قلب تأثیرگذار باشند. استرس مزمن می‌تواند باعث افزایش فشار خون و افت عملکرد قلب شود.
- بیماریهای مزمن: برخی بیماریهای مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا و بیماریهای عروقی می‌توانند خطر بروز بیماریهای قلبی را افزایش دهند.
چه چیزهایی برای قلب خوب است؟
برای حفظ سلامت قلب و افزایش عملکرد آن، باید موارد زیر را رعایت کنید:
- رژیم غذایی سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، ماهی، ماست کم‌چرب، مغزهای خردشده، حبوبات، روغن‌های سالم مانند روغن زیتون و کاهش مصرف چربی‌ها، نمک و شکر می‌تواند به سلامت قلب کمک کند. همچنین، مصرف مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها مانند توت‌ها، پرتقال، گریپ‌فروت و سبزیجات نیز مفید است.
- ورزش و فعالیت بدنی: فعالیت بدنی منظم و مناسب می‌تواند باعث تقویت عمکرد قلب شود. تمرینات هوازی مانند پیاده‌روی، دویدن، شنا و دوچرخه‌سواری گزینه‌های مناسبی برای مراقبت از سلامت قلب هستند.
- کنترل استرس: استرس مزمن می‌تواند بر سلامت قلب تأثیر منفی بگذارد. برخی از روشهای کنترل استرس شامل مدیتیشن، تمرین تنفس عمیق، یوگا و همچنین فعالیتهای آرامش‌بخشی مانند خواندن کتاب، گوش دادن به موسیقی مورد علاقه و انجام فعالیتهای لذت‌بخش است.
- خواب کافی: خواب کافی و باکیفیت می‌تواند به سلامت قلب کمک کند. برای خوابیدن به میزان کافی و رعایت عادات خواب سالم مانند ایجاد محیط خواب مناسب تلاش کنید.
- مدیریت فشار خون: کنترل فشار خون بالا می‌تواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش دهد. برای این منظور، نیاز به ایجاد تغییرات در رژیم غذایی، ورزش، داروها یا ترکیبی از این موارد است.
- درمان بیماریهای مزمن: اگر فرد به بیماریهای مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا یا بیماریهای عروقی مبتلا است، باید به طور منظم تحت نظارت پزشک باشد و دستورالعمل‌های درمانی را رعایت کند.
سوالات متداول
ضربان قلب نرمال و خطرناک چطور هستند؟
ضربان قلب نرمال معمولاً بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است. با این حال، ضربان قلب در هر فرد و در شرایط مختلفی می‌تواند متفاوت باشد. از طرفی، ضربان قلب خطرناک معمولاً به ضربان بسیار بالا یا پایین اشاره دارد. ضربان بسیار بالا (تا اندازه‌ای که قلب نتواند به طور کامل خون را پمپ کند) می‌تواند علائمی مانند ضعف، تپش قلب، سرگیجه و تنگی نفس ایجاد کند. ضربان بسیار پایین نیز می‌تواند به مشکلات دیگری مانند خستگی، ضعف و افتادگی فشار خون منجر شود. در صورت بالا بودن ضربان قلب باید اقدمات لازم برای پایین آوردن فوری ضربان قلب را انجام داد.
عارضهها و بیماریهای قلبی شامل چه مواردی میشود؟
عارضهها و بیماریهای قلبی شامل بیماریهای عروقی قلبی (مانند درد قلب و قفسه سینه یا آنژین صدری و ایسکمی قلبی)، بیماریهای مربوط به دریچه قلب، بیماریهای عضله قلب (مانند کاردیومیوپاتی) و نارسایی قلبی میشوند.
علائم و نشانههای اختلال در عملکرد قلب چیست؟
علائم و نشانههای اختلال در عملکرد قلب ممکن است شامل درد یا تنگی در قفسه سینه، تپش قلب، تیر کشیدن قلب، ضعف، خستگی، سرگیجه، تنگی نفس، ترس از مرگ ناگهانی، کاهش توان جسمانی حتی برای انجام فعالیتهای روزمره باشد. در صورت مشاهده هر کدام از این علائم بهتر است که به یک متخصص قلب مراجعه کرد.
روشهای تشخیص عارضهها و بیماریهای قلبی چیست؟
روشهای تشخیص عارضهها و بیماریهای قلبی شامل آزمایشات خون، نوار قلب، اکوی قلب یا اکوکاردیوگرافی (ECG)، تست ورزش قلب، آنژیوگرافی قلبی، تست تجهیزاتی (مانند هولتر قلب) میشوند.
روشهای درمانی رایج عارضهها و بیماریهای قلبی چیست؟
روشهای درمانی عارضهها و بیماریهای قلبی شامل داروها (مانند بتابلاکرها، آنتی‌کواگولانت‌ها و داروهای ضدآریتمی)، تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی، فیزیوتراپی، روشهای تشخیصی و درمانی کم‌تهاجمی مانند مانند آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی)، جراحی قلب (مانند عمل قلب باز) و درمان‌های دیگر (مانند ترمیم دریچه قلب و ترمیم عیب‌های ساختاری قلب) میشوند.
اگر قلب انسان سمت راست باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
قلب در اکثر افراد در سمت چپ قفسه سینه قرار دارد. اما در حالت نادری که قلب در سمت راست قفسه سینه قرار داشته باشد، برخی تغییرات در عملکرد قلب و سیستم عروقی رخ می‌دهد. این شامل تغییرات در مسیر عروقی، موقعیت معکوس و عملکرد آتریوم‌ها و بطن‌ها میشود. این حالت نادر ممکن است به مشکلات قلبی و عروقی منجر شود و نیاز به درمان دارد.
باتری قلب چیست؟
باتری قلب دستگاهی است که به صورت همزمان عملکرد پِیسی (یا پِیس‌میکر) و دفیبریلاسیون قلب را انجام می‌دهد. این دستگاه برای کنترل ضربان قلب و در صورت لزوم تحریک قلب با الکتروشوک استفاده میشود.
فنر یا استنت قلب چیست؟
فنر یا استنت قلب یک دستگاه کوچک است که درون عروق قلبی قرار می‌گیرد تا عروق را باز کند و انسداد آن‌ها را رفع کند. این روش به عنوان یک روش ترمیمی برای بیماریهای عروقی قلب استفاده میشود.
چه تعداد سوراخ در قلب انسان وجود دارد؟
قلب انسان دو سوراخ دارد که به عنوان سوراخ بین دو دهانه شناخته میشوند و شامل سوراخ بین دهانه‌ها (سوراخ بطنی) و سوراخ بین بطن‌ها (سوراخ دهانه‌ای) است.
آیا جنسیت بر سلامت قلب تأثیر دارد؟
بله، بیماریهای قلبی در مردان و زنان به شکل‌های متفاوتی بروز می‌کند. به عنوان مثال، زنان ممکن است علائم غیرمعمول‌تری نسبت به مردان تجربه کنند. همچنین، برخی بیماریهای قلبی مانند کاردیومیوپاتی بیشتر در زنان مشاهده میشود.
