آنژین ناپایدار نوع خطرناکی از درد قفسه سینه است که در اثر کاهش خونرسانی به ماهیچه قلبی به دلیل گرفتگی سرخرگهای خونرسان قلب رخ میدهد. درد قفسه سینه در آنژین ناپایدار الگوی مشخصی ندارد، در خواب، استراحت یا با فعالیت فیزیکی سبک رخ میدهد و با استراحت یا مصرف نیتروگلیسرین برطرف نمی‌شود. آنژین ناپایدار یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و در صورتی که به موقع درمان نشود، با ریسک بالای سکته قلبی و مرگ ناگهانی همراه است. در صورت تشخیص آنژین ناپایدار پزشک ممکن است درمان‌های دارویی و جراحی مانند آنژیوپلاستی را بسته به شدت تنگی و انسداد سرخرگهای کرونری قلب به شما توصیه کند.
آنژین ناپایدار چیست؟
آنژین ناپایدار (آنژین پکتوریس ناپایدار) نوعی درد یا ناراحتی در قفسه سینه است که به دلیل نرسیدن خون کافی به قلب رخ میدهد. در آنژین ناپایدار سرخرگهای کرونری که وظیفه خونرسانی به ماهیچه قلبی را بر عهده دارند، به دلیل تشکیل پلاک و لخته خون دچار تنگی یا گرفتگی می‌شوند که مانع رسیدن خون اکسیژن‌دار کافی به قلب میشود. در نتیجه قلب برای دریافت خون بیشتر، باید با شدت بیشتری کار کند که سبب درد و ناراحتی شدید در قفسه سینه میشود. آنژین ناپایدار نوعی از آنژین صدری است که الگوی قابل پیش‌بینی ندارد و ممکن است در خواب و استراحت نیز رخ دهد. بسیاری از افراد دچار آنژین صدری ناپایدار ممکن است ظرف ۳ ماه پس از بروز آنژین ناپایدار دچار حمله قلبی شوند.
فرق آنژین ناپایدار با آنژین پایدار
آنژین پایدار و ناپایدار از نظر علت، محرک‌ها، قابلیت پیش‌بینی، مدت زمان و شدت متفاوت هستند. با توجه به احتمال پیشروی آنژین پایدار به آنژین ناپایدار، شناخت تفاوت‌های آنها برای درمان به‌موقع بیمار اهمیت دارد:
آنژین پایدار:
- در اثر فعالیت فیزیکی، عصبانیت، اضطراب یا استرس رخ میدهد.
- مدت کوتاهی بر جا می‌ماند (معمولا تنها چند دقیقه)
- الگوی منظم و قابل پیش‌بینی دارد؛ یعنی با میزان یکسانی از فعالیت فیزیکی یا استرس عاطفی رخ میدهد.
- در اثر تنگی سرخرگهای قلبی به دلیل تشکیل پلاک در دیواره داخلی آنها رخ میدهد.
آنژین ناپایدار:
- به طور ناگهانی رخ میدهد.
- در خواب، استراحت یا فعالیت فیزیکی سبک نیز رخ میدهد.
- زمان یا علت مشخصی ندارد و میتواند به مدت طولانی بر جا بماند.
- در اثر گرفتگی سرخرگهای کرونری به دلیل تشکیل پلاک و لخته خونی رخ میدهد.
علائم آنژین ناپایدار
آنژین ناپایدار به این دلیل ناپایدار نامیده میشود که علائم آن به دفعات بیشتری رخ میدهد، محرک معینی ندارد و ممکن است مدت بیشتری طول بکشد. علائم آنژین ناپایدار مشابه سکته قلبی است و شامل موارد زیر است:
- درد یا فشار در قفسه سینه که ممکن است به گردن، فک، پشت، شانه‌ها و بازوها نیز گسترش یابد
- تعریق
- تنگی نفس
- تهوع و استفراغ
- سرگیجه یا ضعف ناگهانی
- خستگی
- اضطراب
- ضربان قلب غیرطبیعی است.
- علائم به دفعات بیشتر رخ میدهد.
- احساس گیجی می‌کنید.
- حتی هنگامی که حرکت نمی‌کنید، احساس درد می‌کنید.
در صورتی که موارد زیر را تجربه می‌کنید، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید:
- اگر درد قفسه سینه طولانی شده است (بیش از ۱۵ دقیقه) یا فکر می‌کنید دچار حمله قلبی شده‌اید.
- قرص یا اسپری زیرزبانی نیتروگلیسیرین ظرف ۵ دقیقه (یا حتی پس از دریافت ۳ دوز) اثر نمی‌کند.
- درد عود می‌کند یا وخیم‌تر میشود.
خصوصیات درد قفسه سینه در آنژین ناپایدار
مهم‌ترین علامت آنژین ناپایدار درد قفسه سینه است که ممکن است ۱۵ دقیقه یا بیشتر طول بکشد. درد قفسه سینه در آنژین ناپایدار اغلب به صورت فشار، سنگینی، سفتی، سوزش و یا درد شدید توصیف میشود. بسیاری از بیماران به جای درد واقعی، در قفسه سینه خود احساس ناراحتی می‌کنند. ممکن است درد به گردن، فک، پشت، شانه‌ها و بازوها گسترش یابد و میتواند هر دو سمت چپ و راست را درگیر کند. به طور کلی درد قفسه سینه در آنژین ناپایدار مشخصات زیر را دارد:
- به صورت ناگهانی رخ میدهد.
- ممکن است در هنگام استراحت، خواب یا با فعالیت فیزیکی سبک رخ دهد.
- بیشتر از آنژین پایدار طول می‌کشد و شدیدتر از آن است.
- به استراحت یا نیتروگلیسیرین پاسخ نمی‌دهد.
- ممکن است با گذشت زمان وخیم‌تر شود.
- ممکن است منجر به حمله قلبی شود.
علت بروز آنژین ناپایدار
در بیشتر موارد تنگی یا گرفتگی عروق قلبی علت زمینه‌ای آنژین ناپایدار است. تنگی عروق به دلیل تشکیل پلاک در اثر رسوب ذرات چربی، کلسترول و کلسیم در دیواره سرخرگهای کرونری که خون را به قلب می‌رسانند، رخ میدهد. تشکیل پلاک میتواند از جریان یافتن راحت خون جلوگیری کند. به علاوه، در صورتی که پلاک پاره شود، به سلول‌های خونی آسیب می‌رساند و باعث تشکیل لخته میشود. لخته خونی میتواند سبب گرفتگی سرخرگهای کرونری شود و جریان خون به قلب را کاهش دهد. آنژین ناپایدار زمانی رخ میدهد که تشکیل پلاک، لخته خونی و یا افزایش فشار خون مانع از رسیدن جریان خون کافی به قلب شود.
چه افرادی بیشتر در معرض آنژین ناپایدار هستند؟
سابقه فامیلی، ابتلا به برخی بیماری‌ها و سبک زندگی ناسالم در ابتلای افراد به آنژین ناپایدار موثر هستند. بنابراین، کنترل بیماریهای زمینه‌ای و اصلاح سبک زندگی میتواند به پیشگیری و کنترل آنژین ناپایدار کمک کند. افرادی که شرایط زیر را دارند، بیشتر در معرض ابتلا به آنژین ناپایدار قرار دارند:
- دیابت
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- سابقه فامیلی بیماری قلبی کرونری زودهنگام (یکی از بستگان نزدیک مانند والدین یا خواهر و برادر؛ قبل از ۵۵ سالگی در مردان و قبل از ۶۵ سالگی در زنان)
- جنسیت مرد
- سبک زندگی نشسته و عدم فعالیت فیزیکی
- چاقی
- سن بالا
- استعمال سیگار
- مصرف کوکائین یا آمفتامین
- بیماری مزمن کلیوی، اختلالات خودایمنی و کم‌خونی
- بیماری ایدز
در صورت بروز درد قفسه سینه چه باید کرد؟
بروز درد قفسه سینه میتواند فرایند استرس‌زایی باشد. دانستن نکات زیر به شما کمک می‌کند که بتوانید خونسردی خود را حفظ کرده و درد آنژین را به صورت ایمنی مدیریت کنید:
- اگر آنژین قبلا در شما تشخیص داده نشده است و در قفسه سینه خود احساس درد و ناراحتی می‌کنید، فعالیت خود را متوقف کرده و استراحت کنید. اگر بعد از چند دقیقه استراحت درد برطرف نشد، فورا با اورژانس تماس بگیرید، زیرا ممکن است دچار حمله قلبی شده باشید.
- اگر آنژین قبلا در شما تشخیص داده شده است و در قفسه سینه خود احساس درد و ناراحتی می‌کنید، فعالیت خود را متوقف کرده و مراحل زیر را انجام دهید:
- ۱ دوز قرص یا اسپری نیتروگلیسرین زیرزبانی را مصرف کنید.
- اگر درد شما پس از ۵ دقیقه تسکین پیدا نکرد، دوز دوم قرص یا اسپری نیتروگلیسرین را مصرف کنید.
- اگر درد شما پس از ۵ دقیقه تسکین پیدا نکرد، از اورژانس درخواست کمک کنید.
- اگر درد شما وخیم‌تر شد، یا احساس ناراحتی از قبیل سرگیجه، تعریق یا تنگی نفس داشتید، فورا با اورژانس تماس بگیرید.
- اگر درد شما تسکین پیدا کرد، اما دفعات آنژین بیشتر شده یا طولانی‌تر شد، در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید.
- اگر متوجه شدید که در شب یا در حال استراحت دچار درد آنژین می‌شوید، در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید.
- داروی زیرزبانی را بیش از میزان توصیه‌شده مصرف نکنید. اگر احساس می‌کنید نیاز است دوز بیشتری دریافت کنید، با اورژانس تماس بگیرید.
تشخیص آنژین ناپایدار
به طور معمول از روش‌های تشخیصی و تصویربرداری زیر برای شناسایی آنژین ناپایدار استفاده میشود:
- الکتروکاردیوگرام (ECG) یا نوار قلب: اکو قلب یک تست ساده و کم‌تهاجمی برای ثبت فعالیت قلب است که به شناسایی نوع آنژین یا مشکلات قلبی دیگر کمک می‌کند.
- آزمایش خون: آزمایش خون میتواند سطح آنزیم‌های خاصی مانند تروپونین را که در اثر آنژین شدید یا حمله قلبی در خون ترشح میشود، اندازه‌گیری کند.
- تست ورزش: در تست ورزش کارکرد قلب در حین انجام فعالیت‌های فیزیکی مانند راه رفتن روی یک تردمیل ارزیابی میشود. این تست زمانی انجام میشود که وضعیت بیمار به پایداری رسیده باشد.
- رادیوگرافی قفسه سینه: عکس رادیوگرافی ساده با اشعه ایکس از قفسه سینه برای ارزیابی اندازه قلب و بزرگ شدن احتمالی آن به کار می‌رود و به پزشک کمک می‌کند که مطمئن شود درد قفسه سینه شما ناشی از علت دیگری نیست.
- اکوکاردیوگرافی: یک تست اولتراسوند است که برای بررسی ساختار و کارکرد قلبی به کار می‌رود.
- آنژیوگرافی کرونری: در این روش ماده رنگی حاجب از طریق ورید دست یا کشاله ران به عروق خونی تزریق میشود که سبب میشود جریان خون در تصویربرداری با اشعه X قابل مشاهده باشد. به این ترتیب، محل و میزان گرفتگی عروق مشخص شود.
- CT-آنژیوگرافی: در این روش ماده رنگی حاجب از طریق ورید دست یا کشاله ران وارد عروق خونی میشود و سپس با استفاده از CT اسکن از عروق خونی قلب تصویربرداری میشود تا محل و میزان گرفتگی عروق مشخص شود.
- MRI قلبی: MRI تصویر دقیقی از جزئیات ساختار قلب و عروق خونی به دست میدهد.
درمان آنژین ناپایدار
هدف از درمان آنژین ناپایدار بهبود خونرسانی به قلب و ارزیابی ریسک پیشروی بیمار به سکته قلبی است. آنژین ناپایدار سیر متغیر و غیرقابل‌پیش‌بینی دارد که حتی میتواند مرگبار باشد. بنابراین، باید سریع تصمیم گرفت که آیا بهتر است از شیوه‌‌های تهاجمی (جراحی) یا محافظه‌کارانه (دارویی) برای درمان بیمار استفاده کرد. تعیین نوع درمان به شدت علائم بیمار و خطر بروز حمله قلبی در او بستگی دارد.
درمان دارویی
هدف از درمان دارویی در آنژین ناپایدار پیشگیری از بروز درد آنژین، تنظیم ضربان قلب، کاهش فشار خون، کاهش کلسترول، پیشگیری از تشکیل لخته خونی و کاهش ریسک حمله قلبی است. مزایای درمان دارویی بیشتر از ریسک‌های بالقوه آن است. بنابراین، نباید داروها را بدون مشورت با پزشک قطع کرد، زیرا ممکن است سبب بروز حمله قلبی شود. داروهایی که به طور معمول برای درمان آنژین ناپایدار تجویز می‌شوند، شامل موارد زیر است:
- داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین و کلوپیدوگرل
- نیترات‌ها مانند نیتروگلیسیرین زیرزبانی (قرص یا اسپری)
- داروهای ضدانعقاد خون مانند هپارین
- داروهای ضد چربی خون مانند آتورواستاتین
- عامل‌های ضد پلاکت قلبی‌عروقی
- مسدودکننده‌های بتا مانند پروپرانولول
- مهارکننده‌های ترومبین برای جلوگیری از لخته‌زایی
- مسدودکننده‌های کانال بتا
- مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین (ACEIs)
آنژیوپلاستی با جایگذاری استنت
آنژیوپلاستی با جاگذاری استنت که به آن مداخله کرونری از راه پوست (PCI) نیز گفته میشود، یک روش کم_تهاجمی برای باز کردن رگ‌های دچار گرفتگی در قلب است. در این روش یک لوله نازک انعطاف‌پذیر به نام کاتتر از طریق سرخرگ کشاله ران یا بازو وارد شریان دچار گرفتگی در قلب میشود. در نوک کاتتر یک بالون (بادکنک) کوچک قرار دارد که در محل گرفتگی باد میشود و با فشردن رسوب پلاک به دیواره‌ها سبب باز شدن مجرای رگ میشود. معمولا پس از این فرایند یک لوله مشبک فنرمانند به نام استنت در محل قرار داده میشود تا شریان کرونری را باز نگه دارد و جریان خون به عضله قلبی را بهبود دهد.
جراحی بایپس سرخرگ کرونری
در صورتی که انسداد شدیدی در یکی از سرخرگهای کرونری اصلی وجود داشته باشد که با آنژیوپلاستی قابل رفع نباشد، روش جراحی باز قلب توصیه میشود که به آن بایپس سرخرگ کرونری گفته میشود. در این روش یک رگ خونی سالم از بخش دیگری از بدن برداشته شده و به ناحیه مسدودشده پیوند زده میشود تا یک مسیر جایگزین را دور ناحیه دچار انسداد در سرخرگ ایجاد کند. رگ بایپس شده جریان خون به قلب را بهبود داده و علائم آنژین را تسکین میدهد.
پیشگیری از آنژین ناپایدار
هدف از پیشگیری آماده‌سازی بیماران برای ادامه فعالیت‌های نرمال خود تا حد امکان، حفظ کارکرد بطن چپ و پیشگیری از بروز حمله قلبی در آینده است. برخی از مواردی که به پیشگیری از آنژین ناپایدار کمک می‌کنند، عبارتند از:
- ترک سیگار و پرهیز از قرار گرفتن در معرض دود سیگار: بیمار و کسانی که با او در یک خانه زندگی می‌کنند، باید سیگار و سایر فرآورده‌های حاوی تنباکو را برای حداقل یک سال ترک کرده و به طور کامل کنار بگذارند. بیماران نباید در معرض دود سیگار افراد سیگاری قرار گیرند.
- رژیم غذایی سالم و محدود کردن الکل: رژیم غذایی حاوی کلسترول پایین و چربی اشباع پایین و همچنین، پرهیز از زیاده‌روی در مصرف الکل در این بیماران توصیه میشود. بیماران دچار نارسایی قلبی یا فشار خون بالا باید مصرف نمک را نیز محدود کنند.
- مدیریت بیماریهای زمینه‌ای: بیماریهای هم‌زمان از قبیل دیابت، فشار خون بالا و کلسترول بالا باید با مصرف منظم داروهای تجویزشده توسط پزشک کنترل شود.
- مدیریت روانی: استرس‌ها و فشارهای روانی باید از طریق برنامههای مدیریت استرس یا برنامههای شناختی-رفتاری مدیریت شود.
- فعالیت فیزیکی متوسط: ورزش متوسط به مدت ۳۰ دقیقه به بهبود گردش خون قلب کمک می‌کند و به علاوه اثرات مثبتی روی کاهش وزن دارد.
بایدها و نبایدهای آنژین ناپایدار
بسیاری از افراد مبتلا به آنژین کیفیت زندگی مناسبی دارند و می‌توانند به زندگی نرمال خود ادامه دهند. داشتن یک سبک زندگی فعال کمک می‌کند که بیماری قلبی کرونری زمینه‌ای وخیم‌تر نشود. به طور کلی، رعایت نکات زیر برای کنترل آنژین ضروری است:
- به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید و همه داروهای تجویز شده را مصرف کنید.
- وزن خود را کاهش داده و از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید.
- همیشه نیتروگلیسرین را همراه خود داشته باشید و در صورت نیاز آن را مصرف کنید.
- در صورتی ورزش کنید که پزشک انجام ورزش را برای شما تایید کرده باشد.
- سیگار را ترک کنید.
- از استرس دوری کنید.
- اگر علائم شما وخیم شد، درخواست کمک پزشکی را به تاخیر نیندازید.
- مصرف دارو را بدون مشورت با پزشک خود قطع نکنید.
نتیجه‌گیری
آنژین ناپایدار یک وضعیت اورژانسی خطرناک است که میتواند منجر به حمله قلبی شود. بنابراین، در صورتی که ناراحتی یا درد شدیدی در قفسه سینه خود دارید که با استراحت یا دارو از بین نمی‌رود، فورا با اورژانس تماس بگیرید. درمان به موقع و کنترل علائم آنژین ناپایدار برای جلوگیری از پیشروی آن به حمله قلبی اهمیت دارد. اغلب افراد با اصلاح سبک زندگی و مصرف منظم داروهای تجویز شده توسط پزشک می‌توانند به زندگی نرمال خود بازگردند.
سوالات رایج
آیا آنژین ناپایدار خطرناک است؟
در آنژین ناپایدار ایجاد یک لخته خونی سبب گرفتگی سرخرگ کرونری میشود. در نتیجه، خون کافی به عضله قلبی نمی‌رسد که در برخی موارد میتواند منجر به حمله قلبی و آسیب قلبی دائمی شود.
آیا برای آنژین ناپایدار لازم است به بیمارستان مراجعه کرد؟
در صورتی که درد قفسه سینه شما با استراحت یا مصرف نیتروگلیسیرین برطرف نشد، باید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
آیا آنژین ناپایدار همان سکته قلبی است؟
خیر، اما یک علامت هشداردهنده قوی است که به زودی ممکن است دچار حمله قلبی شوید.
آیا آنژین ناپایدار میتواند منجر به حمله قلبی شود؟
بله. اگر پلاک و لختههای خونی در شریانهای کرونری قلب شما برطرف نشود، احتمال بروز حمله قلبی وجود دارد.
محرکهای آنژین ناپایدار چیست؟
لخته خونی که روی پلاک تشکیل میشود، سبب انسداد در شریان کرونری و در نتیجه، کمبود اکسیژنرسانی به قلب میشود. این شرایط سبب بروز آنژین ناپایدار میشود.
آیا می‌توان با آنژین ناپایدار یک زندگی نرمال داشت؟
اگر علائم شما به خوبی تحت کنترل قرار بگیرند و از یک سبک زندگی سالم مانند رژیم غذایی سالم و دوری از مصرف دخانیات پیروی کنید، معمولا می‌توانید یک زندگی نرمال را با وجود آنژین تجربه کنید.
آیا می‌توان با آنژین ناپایدار ورزش کرد؟
بله. ۳۰ دقیقه فعالیت فیزیکی متوسط برای بیماران آنژین توصیه میشود که میتواند به به بهبود گردش خون قلب و کنترل وزن کمک کند. اما قبل از شروع ورزش حتما باید با پزشک خود مشورت کنید.
آنژین ناپایدار در چه سنی رخ میدهد؟
میانگین سنی رخداد آنژین ناپایدار ۶۲ سال (بازه سنی ۱۰۰-۲۳ سال) است.
آیا آنژین ناپایدار در جوانان نیز رخ میدهد؟
آنژین ناپایدار در جوانان بسیار نادر است، اما احتمال رخداد آن در دهه‌های بیست و سی زندگی نیز وجود دارد.
بهترین متخصص قلب برای آنژین ناپایدار کیست؟
همه متخصصین قلب و عروق (کاردیولوژیست‌ها) از تخصص کافی برای درمان بیماری آنژین ناپایدار برخوردار هستند. متخصصین قلب کلینیک قلب کرج با تجربه بالا در تشخیص و درمان به موقع آنژین ناپایدار و سایر عارضه‌های قلبی کارنامه درخشانی در این زمینه دارند. برای دریافت مشاوره و نوبت‌دهی می‌توانید از طریق صفحه تماس با ما اقدام کنید.
